Στην άμπωτη θα δεις ποιος κολυμπά γυμνός
«Το παλιό γνωμικό historia magistra vitae (η Ιστορία είναι δάσκαλος της ζωής) έχει βαθύτερη ουσία από όση πιστεύεται», ανέφερε ο Ουμπέρτο Εκο στον λόγο που εκφώνησε στην ολομέλεια του ΟΗΕ τον Οκτώβριο του 2013. «Εάν ο Χίτλερ είχε διαβάσει λίγα για τον Ναπολέοντα ή το “Πόλεμος και ειρήνη” του Τολστόι, θα γνώριζε ότι ήταν δύσκολο για ένα στρατό να φτάσει στη Μόσχα πριν ενσκήψει ο χειμώνας. Εάν ο Μπους είχε διατρέξει ιστορικές αναφορές για τις προσπάθειες των Bρετανών και των Ρώσων να κερδίσουν τον πόλεμο στο Αφγανιστάν τον 19ο αιώνα, θα υποψιαζόταν ότι αυτή η χώρα έχει γεωγραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά που καθιστούν δύσκολη την υποταγή της».
Οποιος αγνοεί το παρελθόν είναι καταδικασμένος να το επαναλάβει, θυμίζουν δεκάδες ιστορικοί και ανθρωπολόγοι που μελετούν σήμερα τη διασταύρωση της COVID-19 με την κοινωνική συμπεριφορά, της πολιτικής με την επιστήμη και ιχνογραφούν τις αλλαγές στην ιατρική ηθική, στην περίθαλψη, στα πρότυπα εργασίας και ζωής. Η μνήμη είναι μια παρουσία αξεχώριστη από την επιβίωση. Oμως ο άνθρωπος από έπαρση προτιμά να σύρει τα βήματα στο σκοτάδι παρά να στρέψει το βλέμμα πίσω· θα διέκρινε πανομοιότυπες πανδημικές και μεταπανδημικές διαδρομές, θα ανακάλυπτε άφθαρτα εργαλεία πορείας.
Οι λοιμώξεις δεν γνωρίζουν σύνορα – ο κόσμος μας είναι ασφαλής όταν όλοι είναι ασφαλείς. Οι ιοί εξελίσσονται ακατάπαυστα, προσβάλλοντας ανθρώπους και συστήματα. Oταν εμφανιστούν, σπάνια εκλείπουν. Η ελονοσία, η φυματίωση, η λέπρα, η ιλαρά, η ευλογιά υφίστανται επί χιλιετίες. Η πανώλη έπληττε αποδυναμωμένες κοινωνίες επί έξι αιώνες και το βακτήριο που την προκαλεί είναι ακόμη εδώ. Η ελονοσία και η φυματίωση εξακολουθούν να εξαπλώνονται σε τμήματα του πλανήτη, παρ’ όσα αλάθευτα τις πολεμούν. Ιλαρά και πολιομυελίτιδα επανεμφανίζονται όταν οι εμβολιασμοί υποχωρούν. Στα παλιά παθογόνα έχουν προστεθεί νέα. Ο ιός HIV, ο ιός Eμπολα, ο ιός Ζίκα, η ηπατίτιδα C, οι ιοί της γρίπης (των χοίρων, των πτηνών κ.ά.), οι κορωνοϊοί, μεταξύ των οποίων, ο SARS, ο MERS και ο SARS-CoV-2 που προκαλεί την COVID-19.
Τι άλλο φανερώνει η Ιστορία; Οι σφοδρές υγειονομικές κρίσεις και τα επακόλουθα παραγωγικά χάσματα φέρνουν αβεβαιότητες, κοινωνικές αναταραχές, πλαταίνουν την αμφισβήτηση της καθεστηκυΐας τάξης, οδηγούν τα παλιά συστήματα σε παρακμή. Παράλληλα, ανοίγουν νέες κοίτες στα ανθρώπινα πεπρωμένα, ωθούν σε επινοήσεις και στις ακρώρειες ενός νέου σύμπαντος.
Δεν είναι ακόμη στέρεος ο φλοιός κανονικότητας που έχει στρωθεί, ομολογουμένως χωρίς πομπές και τρομπέτες, πάνω στην ημιθανή κρίση, κι όπου χορεύουν μυριάδες ενθουσιώδεις απελεύθεροι (μειοψηφούν όσοι επιλέγουν μικρές ατομικές χαρές με χαμηλό συλλογικό κόστος). Σιγοβράζουν τα παγκοσμίως χαμηλά ποσοστά της διά του εμβολιασμού ανοσίας, οι κυοφορούμενες παραλλαγές ανησυχίας, τα εξαντλημένα συστήματα υγείας, οι ψυχροπολεμικές διαιρέσεις, οι εθνικιστικές απομονώσεις, οι αποπροσανατολιστικοί ανταγωνισμοί.
«Πρέπει να συνηθίσουμε στην ιδέα ότι θα ζήσουμε με τον ιό τα επόμενα δέκα χρόνια», είπε ο εκ των ιδρυτών της BioNtech Ουγκούρ Σαχίν, με την καθησυχαστική βεβαιότητα ότι ο κόσμος μας είναι καλύτερα προετοιμασμένος: έρχονται εμβόλια για την «Ομικρον», διπλά εμβόλια για γρίπη και κορωνοϊό, βελτιωμένα αντιιικά… Αρκούν; Οχι, όσο τα ιατρικά επιτεύγματα κατανέμονται άνισα, η διχόνοια παρατείνει τη δαιδαλώδη κρίση και προθερμαίνει νέες καταστροφές, η παραπληροφόρηση, οι προκαταλήψεις, οι ρατσισμοί καλπάζουν, ρηγματώνονται οι σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους και με τη φύση. Μεγαλύνουμε τις θαυμαστές όψεις της προόδου, τις κοπιώδεις διεθνείς συμπράξεις (π.χ., μηχανισμός διανομής εμβολίων COVAX) πολύ πάνω από όσα τις πετσοκόβουν. Και στερεύει η νεοφανής σοφία της ρωμαλέας παγκόσμιας συνεργασίας, ξεχνιέται το πλανητικό μοίρασμα εξοπλισμού, προσωπικού και γνώσης, η πολυμερής διπλωματία, η δέσμευση περί εξάλειψης των πρακτικών που γεννούν πανδημίες. Ακόμη δεν καταστρώθηκε το συζητηθέν κοινό σχέδιο δράσης. Σαν να εφορμά η διεθνής κοινότητα προς τα εμπρός, χωρίς μνήμη. Με κολλημένη πυξίδα στα θολά νερά του μεταπανδημικού οργασμού. «Οταν έρθει η άμπωτη, θα δεις ποιος κολυμπά γυμνός», είπε Αμερικανός φιλάνθρωπος. Και η γύμνια δεν έχει να προσφέρει, ακόμη και ενδεδυμένη με το φαίνεσθαι της πιο ενθουσιώδους υπόσχεσης.
Πηγή: kathimerini.gr – Στην άμπωτη θα δεις ποιος κολυμπά γυμνός